Politiek is: prioriteiten stellen

Het gemeentebestuur is geen eilandje, maar deel van de gemeenschap. Het is niet (meer) vanzelfsprekend dat het gemeentebestuur alle publieke taken op zich neemt, alle problemen zelf benoemt en oplost. Dat vraagt om beantwoording van de vraag: Waar willen we over gaan? Dat is een politieke afweging. Een vraag voor raadsleden dus!

Door de vraag “waar willen we over gaan?” te stellen, richt de raad de blik naar buiten. En ‘buiten’ ligt de maatschappelijke opgave: taken en vraagstukken waar mensen in hun buurt, of in een publieke organisatie, of als marktpartij mee bezig zijn. 

Prioriteiten stellen is zeggen: waar willen we politiek van maken — en waarvan niet? Wat vinden we het belangrijkst? Welke opdracht geven we het College? Waar mag en moet de gemeentelijke organisatie tijd en geld aan besteden?

Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is niet eenvoudig om daadwerkelijk te doen. Kiezen waar je over wilt gaan en wanneer je iets aandacht geeft. Waar je als raad echt op gaat inzetten, wat je door het college laat doen. En ook: waar het nodig is om intensief als volksvertegenwoordiging met mensen uit de gemeenschap in gesprek te gaan en waar (nu) minder. Want prioriteiten stellen als er grote belangentegenstellingen zijn, of als je nog niet weet wat er allemaal kan en wat mensen willen, hoe doe je dát nou?

Voor een gemeenteraad die daarmee worstelde, maakte Marije een handvat ‘Prioriteiten stellen in de raad’ om dat iets gestructureerder te kunnen doen. Zonder nu volledigheid of de ultieme oplossing te suggereren: wie weet is het ook iets voor jouw gemeente(raad).

Bij het maken van een raadsakkoord helpt het ook om onderscheid te maken tussen ‘waar je nog politiek van wilt maken’ en waar je het over eens bent en je als raad het college aan de slag zet.

Dit is van de raad…

Dit zijn “de maatschappelijke opgaven waaraan de raad politieke prioriteit geeft”. De opgaven waar (nog) politiek voor nodig is: het in de politieke arena brengen van belangen in de samenleving rond belangrijke opgaven. Hierover ga je verschillen verhelderen, goede conflicten hebben en nog keuzes maken.

De rol van het college en de organisatie rond deze opgaven (in het algemeen, dus niet alleen bij het maken van het raadsakkoord): passende ondersteuning van het politieke gesprek (onderling en/of met de gemeenschap) en besluitvorming in het algemeen belang.

Bij het maken van het raadsakkoord moet je in preciezer beeld zien te krijgen wat precies de opgave is, hoe het krachtenveld is, wat er al gebeurd is en welke dilemma’s en keuzes er nu écht zijn? Afspraken kun je maken over de planning: wanneer gaan we waarover welk gesprek aan. Maak voor het eerste jaar die heel concreet, en maak voor latere jaren een longlist die je geregeld bijstelt, bijvoorbeeld bij de kadernota en de begroting.

… en dit is van het college

Van het college zijn dan de “bestuurlijke opgave en organisatorische opgave waar de gemeente mee aan de slag is of gaat”. De dossiers waarmee de raad het college onder voorwaarden (binnen kaders, met criteria, met centrale vragen waarop) aan de slag zet of laat, zonder hierover in deze fase het politieke debat te (hoeven) voeren. De raad kan direct criteria meegeven (kaders) en gaat snel over tot het toezien op de uitvoering (controle).

Bij het maken van het raadsakkoord moet je in beeld zien te krijgen waar de raad op gaat letten bij het toezien en welke routines voor contact daarvoor nodig zijn.